Είναι δύσκολο να γράφη κανείς για
δεδομένα πράγματα, καθώς επίσης είναι δυσκολότερο να έχη πειρασμούς από
εκείνα που αγαπά και τα έχει σε υψηλή θέση.
Η μικρή αυτή εισαγωγή αναφέρεται σε
γεγονότα που απασχολούν την Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου επί πολλά χρόνια
και πολλοί μαρτυρούν γι' αυτά.
Επανειλημμένως έχω γράψει για την αξία
και την σπουδαιότητα του Ορθοδόξου μοναχισμού, που αποτελεί την ουσία
της ησυχαστικής παραδόσεως και συνιστά τον τρόπο της βιώσεως της
αληθινής θεολογίας. Αφού η θεολογία είναι η αποκάλυψη του Θεού και η
μέθεξη της ακτίστου θεοποιού ενεργείας Του, η μοναχική ζωή είναι ο
τρόπος μεθέξεως αυτής της δωρεάς. Με άλλα λόγια η μοναχική ζωή είναι η
οδός προς την απλανή θεολογία, αφού δια της μοναχικής - ησυχαστικής
παραδόσεως καθαίρεται η καρδιά του ανθρώπου, ήτοι μεταμορφώνονται οι
δυνάμεις της ψυχής, φωτίζεται ο νους του, ήτοι απαλλάσσεται από
προσμίξεις του φανταστικού και τότε ο άνθρωπος ορά τον Θεό, μετέχει της
ακτίστου θεοποιού ενεργείας του Θεού, θεούται και καθίσταται απλανής
θεολόγος. Πρόκειται για την εμπειρική θεολογία. Είναι απαραίτητη αυτή η
προϋπόθεση καθάρσεως και φωτισμού, διότι «νους φανταζόμενος είναι
ανίκανος δια την θεολογίαν» (π. Σωφρόνιος).
Μέσα από αυτήν την προοπτική οι άγιοι
Πατέρες ύμνησαν τον μοναχισμό και σεβάστηκαν τους αληθείς μοναχούς. Γι'
αυτό ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει: «Καύχημα γαρ της Χριστού Εκκλησίας, η
μοναχική πολιτεία». Ο Νικηφόρος Μονάζων συνδέει την μοναχική πολιτεία
με τα επηγγελμένα «ξένα τινά και απόρρητα αγαθά», που είναι η όραση του
Θεού και του Παραδείσου, γι' αυτό και την ονομάζει «τέχνη τεχνών και
επιστήμη επιστημών», και την χαρακτηρίζει «οσία» τέχνη. Ο άγιος Ιωάννης ο
Σιναΐτης, δίδοντας πολλούς χαρακτηρισμούς του αληθινού μοναχού, γράφει
ότι ο μοναχός είναι «άβυσσος ταπεινώσεως», έχει «αμετεώριστον όμμα
ψυχής», και μεταξύ των άλλων γράφει: «Μοναχός εστίν ο ποιωθείς ταις
αρεταίς, ως άλλος ταις ηδοναίς». Δηλαδή, όπως ένας κοσμικός είναι
γεμάτος από ηδονές, έτσι και ο μοναχός είναι πεπληρωμένος από αρετές,
που είναι καρποί του Αγίου Πνεύματος.
* * *
Τέτοιους αγίους μοναχούς και μοναχές
εγνώρισα πολλούς στην έως τώρα πορεία της ζωής μου και με πολλή
συγκίνηση αναπολώ την συναναστροφή μαζί τους. Έβλεπα σε αυτούς την κατά
Θεόν ταπείνωση, την θεοειδή αγάπη, την καθαρότητα της καρδιάς τους, τον
φωτισμένο τους νου, τον σεβασμό στις εκκλησιαστικές παραδόσεις, την
υπακοή στην Εκκλησία, τον σεβασμό στους Κληρικούς, ιδιαιτέρως στους
Επισκόπους.
Αυτοί οι μοναχοί με έκαναν να αγαπώ την
ορθόδοξη μοναχική πολιτεία και να σεμνύνωμαι για το άγιο πολίτευμά τους.
Αυτοί με βοήθησαν να βλέπω την Εκκλησία έξω και πέρα από τις αρνητικές
ενέργειες μερικών μελών της, να διαβάζω με χαρά ο,τι συνδέεται με το
αγγελικό αυτό πολίτευμα και να συγκινούμαι βαθύτατα από τους ιερούς και
εξαγιασμένους τόπους στους οποίους αυτοί έζησαν.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στον
επίσημο ενθρονιστήριο λόγο μου έκανα ιδιαίτερη αναφορά στην αγάπη μου
προς τον μοναχισμό. Είπα:
«Οι μοναχοί δεν είναι κάποιοι ιδιότροποι
άνθρωποι που από ιδιορρυθμία βγήκαν από τις πόλεις και κατοικούν μέσα
σε μερικά Μοναστήρια, αλλά «οι άγγελοι του Θεού», κατά τον άγιο Ιωάννη
τον Χρυσόστομο, «οι ευαγγελικώς ζώντες», κατά τον Ευάγριο τον Ποντικό,
«οι μάρτυρες τη προαιρέσει», κατά τον Μ. Αθανάσιο, οι συνεχιστές της
μαρτυρικής Εκκλησίας, κατά τον άγιο Συμεών τον νέο Θεολόγο, η κόμη που
κοσμεί την κεφαλή της Εκκλησίας, κατά τον άγιο Γρηγόριο Νυσσης, επειδή
νεκρώθηκαν κατά κόσμο και δοξάζουν την κεφαλή της Εκκλησίας. Δεν πρέπει
να υπάρχη διάσταση μεταξύ μοναχικού και εγγάμου βίου, γιατί τότε ούτε
αληθινός μοναχισμός λειτουργεί, ούτε αληθινός έγγαμος βίος. Επίσης, δεν
πρέπει να υπάρχη διάσταση μεταξύ των Μοναστηριών και των Ενοριών. Οι
Ενορίες τροφοδοτούν τα Μοναστήρια και τα Μοναστήρια βοηθούν
ποικιλοτρόπως τις Ενορίες. Είναι γνωστό ότι η μοναχική ζωη εκφράζεται
από το ησυχαστικό πνεύμα της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Και ξέρουμε πολύ καλά
ότι οι άνθρωποι σήμερα, ταραγμένοι από λογισμούς και υπαρξιακά
προβλήματα, αναζητούν τον ησυχαστικό τρόπο ζωής, όπως διασώζεται στα
Ορθ?δοξα Μοναστήρια. Γι αυτό ο Ορθόδοξος πατερικός Μοναχισμός, με την
ησυχαστική παράδοση και την φιλανθρωπική δράση, είναι απαραίτητος
σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά».
* * *
Η αγάπη μου προς τον Ορθόδοξο Μοναχισμό εκφράσθηκε ποικιλοτρόπως.
Κατ' αρχάς ενέπνευσα στα πνευματικά μου
παιδιά –που είναι παιδιά του Χριστού που τα διακονώ κατά Χάρη και κατ'
οικονομίαν– την αγάπη μου προς την αγγελική μοναχική ζωή, και τους
παρακινούσα και παρακινώ να διαβάζουν τα έργα των αγίων Πατέρων και
Καθηγητών της ερήμου, για την ζωή και την πολιτεία αγίων Γερόντων και να
μιμούνται «κατά δύναμιν» την θεόσοφη διδασκαλία τους. Με αυτήν την
προοπτική καθοδηγώ και το ποίμνιο που μου χάρισε ο Θεός, δια της
Εκκλησίας, και έτσι στις ομιλίες μου στην Ναύπακτο, ιδιαιτέρως κάθε
Δευτέρα, αναλύω θέματα νηπτικής παραδόσεως, για την βίωση της ορθοδόξου
ζωής. Θεωρώ ότι η διδασκαλία των απλανών αυτών διδασκάλων ωφελεί τα
μέγιστα και τους Χριστιανούς που ζουν στον κόσμο, με την ανάλογη
προσαρμογή.
Έπειτα, μερικά από τα πνευματικά μου
παιδιά ακολούθησαν την σκληρή αλλά και ευλογημένη μοναχική πολιτεία και
στο Άγιον Όρος και εκτός αυτού. Με την Χάρη του Θεού ιδρύθηκε μοναστική
αδελφότης, την οποία παρακολουθώ πνευματικά, η οποία αγωνίζεται να
πολιτεύεται σύμφωνα με «τας των αγίων θεοπνεύστους θεολογίας και το της
Εκκλησίας ευσεβές φρόνημα». Σέβονται τους ιερούς θεσμούς και τις
παραδόσεις και εμπνέονται από την ζωή και την πολιτεία νεωτέρων οσίων
ανδρών και γυναικών που έλαμψαν στο πνευματικό στερέωμα της Εκκλησίας
μας.
Ακόμη, εξεδόθησαν με την δύναμη του Θεού
διάφορα βιβλία μου που παρουσιάζουν την ουσία της μοναχικής ζωής.
Μεταξύ αυτών θα πρέπη να αναφερθούν «Μια βραδυά στην έρημο του Αγίου
Όρους, συζήτηση με ερημίτη για την "ευχή"», «Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς
ως Αγιορείτης», «Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός ως προφητική, αποστολική και
μαρτυρική ζωή», «Ησυχία και θεολογία», και όλη η σειρά της «Ορθοδόξου
Ψυχοθεραπείας» (πέντε τόμοι), που αναλύει στην πραγματικότητα τον
ορθόδοξο ησυχασμό και την νηπτική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τα
βιβλία αυτά μεταφράσθηκαν σε πολλές γλώσσες, μάλιστα δε το πρώτο
μεταφράσθηκε σε δεκατέσσερεις γλώσσες, και έτσι πολλοί άνθρωποι
διαβάζουν για τον ορθόδοξη διδασκαλία και την προσφορά του Αγίου Όρους.
Θεωρώ ότι όλα αυτά είναι έκφραση της
αγάπης του Θεού, αποτέλεσμα της θείας Του ευδοκίας. Δεν είναι δικό μου
έργο, γι' αυτό ισχύει ο αποστολικός λόγος «τι δε έχεις ο ουκ έλαβες; ει
δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;» (Α Κορ. δ , 7). Δεν καυχώμαι
ανθρωπίνως γι' αυτά, αλλά δοξάζω τον Θεό για την δωρεά της φιλανθρωπίας
Του.
Ύστερα από όλα αυτά δικαιολογείται η
μικρή εισαγωγή του άρθρου αυτού: «Είναι δύσκολο να γράφη κανείς για
δεδομένα πράγματα, καθώς επίσης είναι δυσκολότερο να έχη πειρασμούς από
εκείνα που αγαπά και τα έχει σε υψηλή θέση».
* * *
Μπορεί μερικοί μοναχοί και λαϊκοί να
κλονισθούν για τα όσα γράφονται εναντίον μου για δήθεν πολεμική μου
εναντίον των μοναχών. Μια τέτοια πληροφόρηση είναι ψευδέστατη και
παραπλανητική.
Αγαπώ τον μοναχισμό και σέβομαι τους
αληθινούς μοναχούς που συντονίζονται στην διδασκαλία και την πολιτεία
των αγίων Πατέρων. Συγκινούμαι βαθύτατα, όταν βλέπω νέους και νέες να
αφήνουν κοσμικά αγαθά και θέλγητρα του κόσμου και να κλείνωνται στα
«αφιερωμένα τω Θεώ φρονιστήρια», για να μαθητεύσουν στα μυστήρια της
Βασιλείας του Θεού. Αυτό το παρατηρεί κανείς στην συντριπτική πλειοψηφία
των συγχρόνων ορθοδόξων μοναχών, στους οποίους κανείς διακρίνει την
έφεση για τον Θεό, τον θείο έρωτα, τον ζήλο για την μίμηση της
αγγελοειδούς πολιτείας.
Αλλά, όπως η Εκκλησιαστική ιστορία
διδάσκει, σε όλους τους αιώνες υπήρξε και η μειοψηφία των μοναχών
εκείνων που παρεξέκλιναν της ορθής οδού και αναμειγνύουν την αγγελική
πολιτεία με την εωσφορική ζωή, υπάρχουν και μοναχοί οι οποίοι είναι
πεπληρωμένοι παθών, φιλοδοξίας, φιληδονίας, φιλοκτημοσύνης, φιλαρχίας,
φιλοπρωτίας κλπ. Άλλωστε, κατά την ακολουθία της μοναχικής κουράς
παρακαλούμε τον Θεό να προφυλάξη τον μοναχό για να μην ανταλλάξη την
αγγελική ζωή με την εωσφορική ζωή. Και όπως γνώρισα τον υγιή ορθόδοξο
μοναχισμό, έτσι σε μερικές περιπτώσεις, επέτρεψε ο Θεός να γνωρίσω και
τον αρρωστημένο μοναχισμό. Άλλωστε, αυτό το συναντούμε και στα
συγγράμματα των αγίων Πατέρων, οι οποίοι στηλιτεύουν την κακή
συμπεριφορά ενίων πεπτωκότων μοναχών.
Ο άγιος Νικήτας ο Στηθάτος χαρακτηρίζει
έναν πεπτωκότα μοναχό με την εξής φράση: «πτώματι σαρκός, η γλώσσης, η
λογισμού επίπονον έλκων και τραχύτατον βίον». Ο δε Μ. Βασίλειος θρηνεί
για την πτώση ενός μοναχού: «Ω, της πωρώσεως! ω δεινής ωμότητος! Ου Θεόν
εφοβήθης, ουκ ανθρώπους ηδέσθης• ου φίλους ενετράπης• αλλ' ομού πάντα
εναυάγησας• ομού πάντας εσυλήθης. Διο πάλιν αλγώ επί σοι, άθλιε». Και
συνεχίζει: «Ο αγιωσύνην κηρύσσων, εναγής ευρίσκη. Ο ακτημοσύνη
σεμνυνόμενος, συλοχρηματών εφευρίσκη. Ο την του Θεού κόλασιν
επιδεικνύμενος δια της υφηγήσεως, αυτός κόλασιν σεαυτώ προεξένησας».
Και μεταξύ των άλλων, εφράζοντας την
θλίψη του για έναν τέτοιον εκπεσόντα μοναχό, γράφει: «Ποίος
εκκλησιαστικός ου κόπτεται; ποίος λαϊκός ου σκυθρωπάζει; ποίος ασκητής
ου πενθεί; Εδάκρυσαν και οι αναίσθητοι λίθοι επί τη ση μανία• έκλαυσαν
δε και οι εχθροί δια την υπερβολήν της ανομίας σου... Πώς σε θρηνήσω;
πως αλγήσω επί σοι;».
Πράγματι, ποιός εκκλησιαστικός δεν θα
κλαύση για περιπτώσεις μοναχών που ενώ ανήκουν στην αγγελική πολιτεία,
έχουν κοσμική νοοτροπία και είναι χειρότεροι από τους κοσμικούς
ανθρώπους και διακρίνονται από ποικίλα πάθη και κυρίως εκφράζουν μια
εωσφορική μανία, που εκδηλώνεται εναντίον Επισκόπων, οι οποίοι αγαπούν
τον μοναχισμό, και εναντίον ακόμη των Συνοδικών Οργάνων της Εκκλησίας;
Έργο των Πνευματικών πατέρων, ιδίως των Επισκόπων, είναι να διδάσκουν,
να θεραπεύουν, να θρηνούν, προσευχόμενοι και να συγχωρούν όπου υπάρχει
πραγματική μετάνοια.
* * *
Παρακαλώ, όσους διαβάζουν το άρθρο αυτό
να προσευχηθούν θερμά στον Θεό να μη αλλοιωθή η αγάπη μου προς τον
μοναχισμό από συμπεριφορές «μοναχών» που απάδουν στο μοναχικό σχήμα και
από Κληρικούς που εμπνέονται από τέτοιους «μοναχούς». Βεβαίως, δεν
νομίζω ότι θα αλλάξω άποψη για τον αληθινό ορθόδοξο μοναχισμό, και δεν
πρόκειται να μειωθή η αγάπη μου στους πραγματικούς μοναχούς, διότι
γνώρισα τέτοιους μοναχούς και έλαβα τις άγιες ευχές τους. Αλλά ζητώ τις
ευχές τους για την ενδυνάμωσή μου.
Επίσης παρακαλώ να προσευχηθούν για να
μειωθούν και να θεραπευθούν οι αντιεκκλησιαστικές ενέργειες ενίων
«μοναχών» που δεν έχουν καμμία σχέση με τον άγιο «χώρο» του μοναχισμού.
Τέλος θα ήθελα να υπομνήσω τον λόγο του
αγίου Κοσμά του Αιτωλού: «Πρέπει η αφεντιά σας να ηξεύρετε και δια λόγου
μου. Εγνωρίζω πως άλλοι σας λέγουν άλλα και άλλοι άλλα. Όμως ανίσως και
θέλετε να μάθετε την πάσαν αλήθειαν, ιδού οπού σας την λέγω και
ακούσατε» και προηγουμένως διαβάσατε την ομολογία μου για τον Ορθόδοξο
ησυχαστικό μοναχισμό.
Και να υπενθυμίσω τον λόγο του Μ. Βασιλείου:
«Καιρός ανοχής εστι, καιρός μακροθυμίας, καιρός ιάσεως, καιρός διορθώσεως... έστι γαρ εκ πόνων υγεία, και εξ ιδρώτων σωτηρία».–
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου