Περί Θείων Ενεργειών Ενότητα Ουσίας και Ενεργείας Και το αΐδιο θείο θέλημα και προορισμός Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (Μετάφραση)

Πηγή: ΕΠΕ τ. 3 κεφ. 41. Σελ. 143.



8. Την ενότητα δε τής ουσίας και ενεργείας δεν την εκλαμβάνομεν υπό την έννοιαν ότι σημαίνουν το ίδιον πράγμα, αλλά κατά το αχώριστον, καθ' όσον δι' εκάστης ενεργείας αναγνωρίζεται όλος και μόνος και πάντοτε ο Θεός αμερώς· από αυτάς άλλωστε παρουσιάζεται το θείον ως μη σύνθετον αλλά απλούν, όπως και ο σοφός εις τα τοιαύτα Δαμασκηνός λέγει:

"δια να μη παρουσιάζεται σύνθετον το θείον, πράγμα το οποίον είναι δείγμα τής εσχάτης ασεβείας, πρέπει παν λεγόμενον επί τού Θεού να εκλαμβάνεται ότι δεν σημαίνει τι είναι κατ' ουσίαν ο Θεός, αλλά ότι δηλώνει ή τι δεν είναι ή σχέσιν ή κάτι από τας ιδιότητας τής θείας φύσεως ή ενέργειαν" (Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού "Έκδοσις Ορθοδόξους πίστεως"  1, 9, PG 94, 836A).

Διότι το όνομα Θεός είναι όνομα ενεργείας, "από το ρήμα θέειν (τρέχειν) και διακυβερνάν τα πάντα ή αίθειν, δηλαδή καίειν", (Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού "Έκδοσις Ορθοδόξου πίστεως"  1, 9, PG 94, 936Β - 837Α. Παράβαλλε και Γρηγορίου τού Θεολόγου, Λόγον 30 (Θεολογικόν 4), 18, J Barbel χ. 206. PG 36, 128A), ή από το "θεάσθαι τα πάντα" (Μ. Βασιλείου (Ευαγρίου Ποντικού), Επιστολή 8, 11, Courtonne 1, 35. PG 32, 265A), διότι εθεάσατο τα πάντα εννοήσας αυτά αχράντως προ τής γενέσεώς των", και έκαστον σύμφωνα με την θελητικήν και άχρονον έννοιαν αυτού, η οποία ούσα προορισμός και εικών και παράδειγμα, πραγματοποιείται κατά τον προορισθέντα καιρόν" (Κυρίλλου Αλεξανδρείας "Περί Τριάδος" 11, PG 77, 1145Β).

Το γινόμενον λοιπόν είναι κτιστόν, ο δε προορισμός και το θέλημα το θείον και η πρόθεσις συνυπάρχουν αϊδίως με την ουσίαν τού Θεού και είναι άναρχα και άκτιστα· και κανέν από αυτά δεν είναι ουσία τού Θεού, όπως ελέχθη ανωτέρω. Και τόσον απέχουν ταύτα από το να είναι ουσία τού Θεού, ώστε ο Μέγας Βασίλειος εις τους Αντιρρητικούς να λέγη ότι η πρόγνωσις τού Θεού περί τινος πράγματος αρχήν μεν να μη έχη, τέλος δε να έχη την πραγματοποίησιν τού προγνωσθέντος. (Κατά Ευνομίου 4, PG 29, 680Β).
Συμφωνούν δε και οι αντιλέγοντες εις ημάς, αν και όχι αλαθήτως, ότι η άκτιστος ενέργεια τού Θεού είναι το αυτό με την ουσίαν τού Θεού, ενώ αποκρούουν τελείως την μη ταύτισιν. Εδώ δε ημείς απεδείξαμεν λαμπρώς και την μη ταύτισιν.