Το πρόσφατο ταξίδι μου στην Αμερική, μετά από σχετική πρόσκληση, αλλά και άδεια από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και τις κατά τόπους εκκλησιαστικές αρχές, για να συμμετάσχω σε δύο θεολογικά και ποιμαντικά Συνέδρια, σε δύο Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μαζί με τον π. Γεώργιο Μεταλληνό, Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, και με τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, ο οποίος τελικά δεν ήλθε, για λόγους υγείας, μου έδωσε την δυνατότητα και την ευκαιρία να κάνω πολλές διαπιστώσεις.
Βέβαια, μια σύντομη παρουσιάση των όσων έγιναν κατά τα Συνέδρια αυτά και όσα παρενεβλήθησαν μεταξύ αυτών μπορεί να δη ο αναγνώστης σε άλλη στήλη της Εφημερίδος. Εδώ θα ήθελα να καταγράψω μερικές από τις διαπιστώσεις μου, που είναι ενδεχόμενο να αποτελέσουν μια ουσιαστικότερη ενημέρωση των όσων γίνονται τον τελευταίο καιρό στην Αμερική.
* * *
1. Παρατήρησα ότι αυτήν την στιγμή στην Αμερική υπάρχει μεγάλη δίψα για την Ορθόδοξη Παράδοση. Βέβαια, αυτό το γνώριζα από την μεγάλη κυκλοφορία που είχαν τα βιβλία μου που μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα και έγιναν αντικείμενο βαθυτέρας μελέτης τόσο των συγκεκριμένων βιβλίων όσο και της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Αλλά αυτό φάνηκε καθαρότερα από το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολούθησαν το Συνέδριο διάφοροι Επιστήμονες και άλλοι, οι περισσότεροι από τους οποίους χρειάστηκε να διανύσουν εκατοντάδες μίλια και να έλθουν από όλη σχεδόν την Αμερική, αλλά και από τις συζητήσεις που είχα με τους περισσότερους από αυτούς.
Καρπός αυτής της μεγάλης δίψας για την Ορθοδοξία είναι ότι κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των προσηλύτων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Μάλιστα δέ, ολόκληρες κοινότητες άλλων Ομολογιών προσέρχονται στην Ορθόδοξη πίστη. Αυτό, βέβαια, ενέχει και μερικούς κινδύνους, αλλά εδώ εντοπίζω την αναζήτηση που υπάρχει. Άνθρωποι, και μάλιστα από υψηλές κοινωνικές τάξεις, εντάσσονται στις τάξεις των Κατηχουμένων και μετά από σχετική προετοιμασία γίνονται Ορθόδοξοι. Επίσης, οι Ορθόδοξοι Έλληνες συνειδητοποιούν ακόμη περισσότερο το βάθος και την αξία της Ορθοδόξου Παραδόσεως, δημιουργούνται νέα Ορθόδοξα Μοναστήρια, στα οποία οι άνθρωποι βρίσκουν τον αυθεντικό χαρακτήρα της Ορθοδόξου θεολογίας. Γενικά, αυτήν την στιγμή στην Αμερική υπάρχει μία αναγέννηση σχετικά με την βίωση της Ορθοδόξου ζωής και διδασκαλίας.
Θα μπορούσα να σημειώσω πολλά αίτια που προκαλούν αυτήν την καλή αλλοίωση, αλλά θα περιορισθώ σε μερικά μόνο από αυτά.
Πρώτον. Στην Αμερική γίνεται αντιληπτό ότι κατέρρευσε η μεταφυσική με τα τόσα προβλήματα που έχει δημουργήσει. Είναι γνωστό ότι η μεταφυσική βασίζεται στην ιδέα ότι υπάρχουν αμετάβλητα πράγματα στον κόσμο τα οποία δεν αλλάζουν και ότι, βέβαια, αυτή η μεταφυσική συνδέεται με τους ηθικούς κανόνες, που πρέπει να είναι αμετάβλητοι. Όμως η Επιστήμη, σε όλους τους τομείς, έχει αποδείξει ότι τίποτε αμετάβλητο δεν υπάρχει στον κόσμο. Ενώ οι αρχαίοι φιλόσοφοι πίστευαν ότι τα ουράνια σώματα είναι αμετάβλητα και κινούνται αμεταβλήτως κυκλικά, η σύγχρονη επιστήμη δεν παραδέχεται κάτι τέτοιο. Το ίδιο συναντούμε και στην επιστήμη της βιολογίας που μας προσφέρει μια καινούρια γνωσιολογία με το DNA, αφού αποδεικνύεται ότι και τα κύτταρα έχουν μια μνήμη που καθορίζει τα πάντα, η λεγομένη κυτταρική μνήμη. Η δυτική ηθική στηρίζεται στην δυτική μεταφυσική, η οποία έγινε Χριστιανική μεταφυσική, και, βέβαια, όταν κλονίστηκαν τα θεμέλια της μεταφυσικής αφανίστηκαν και τα θεμέλια της ηθικής, οπότε οι δυτικοί δεν μπορούν να κατανοήσουν την ύπαρξη σταθερών και αμεταβλήτων ηθικών κανόνων, και γι’ αυτό δεν μπορούν να συγκρατήσουν τους νέους. Η Ορθόδοξη θεολογία, που είναι μία εμπειρική επιστήμη και ζωή, η οποία αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος φθάνη σε κοινωνία με τον Θεό, αλλά αποβλέπει και στην μεταμόρφωση όλων των δυνάμεων της ψυχής και του σώματος, οπότε ο άνθρωπος έχει ένα άλλο στήριγμα ζωής, ανταποκρίνεται στις αναζητήσεις των νέων.
Δεύτερον. Πολλοί Χριστιανοί, που ανήκαν προηγουμένως στον Παπισμό και τις Προτεσταντικές Ομολογίες έχουν απογοητευθή από τον τρόπο ζωής που συνάντησαν εκεί. Αυτό συνδέεται και με τα όσα είπαμε προηγουμένως που δημιουργούν μια άλλη απογοήτευση. Οι άνθρωποι σήμερα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από μία κοινωνικοποίηση του Χριστιανισμού, όταν δεν απαντούνται τα βαθύτερα υπαρξιακά ερωτήματά τους.
Τρίτον. Στην Αμερική υπάρχει ένα υπόβαθρο του τρόπου ζωής της Ρωμηοσύνης. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης έχει γράψει σε διάφορα κείμενά του ότι η Αμερική είναι πρόσφορο έδαφος για την αποδοχή της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Αυτό φαίνεται από το ότι καταπιεσμένοι Ευρωπαίοι από τους κατακτητάς Φράγκους πήγαν στην Αμερική για να βρουν καινούρια εργασία και έτσι υπάρχει μια βαθειά υποδομή. Όταν ομιλή κανείς για θέματα εσωτερικής ζωής, που είναι η βάση και η υποδομή της Ορθοδόξου Παραδόσεως, τότε βλέπει ότι ανταποκρίνονται θετικά, σαν να βρίσκουν τον παλαιό εαυτό τους, την ζωή των προγόνων τους. Αυτό το βλέπει κανείς και στα μεγαλύτερα στρώματα της Ευρώπης. Γι’ αυτό εμείς οι Ορθόδοξοι έχουμε μεγάλη ευθύνη και πρέπει να στραφούμε προς την κατεύθυνση αυτή.
Τέταρτον. Η κοινωνία της Αμερικής είναι μια κοινωνία με μεγάλες αντιθέσεις, και γι’ αυτό είναι βαθειά τραυματισμένη. Υπάρχει ένας βαθύς και βουβός πόνος, πράγμα που μπορεί να διακρίνη κανείς κάτω από την φαινομενική λάμψη και την επιπόλαια χαρά. Συνάντησα ανθρώπους πολύ πονεμένους, καίτοι έχουν μια λαμπρά εξωτερική ζωή. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι οι περισσότεροι δεν έχουν πρότυπα ζωής και πίστεως για να στηριχθούν στις δύσκολες καταστάσεις της ζωής που περνούν. Έτσι εξηγείται ότι εφευρίσκονται διάφοροι τρόποι για να στηριχθούν, όπως η ψυχοθεραπεία, η ψυχανάλυση, αν και από συζητήσεις που είχα με ειδικούς επιστήμονες διεπίστωσα ότι η ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία διέρχονται τρομερή κρίση, γιατί σήμερα αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο η μεγάλη σχέση των κέντρων του εγκεφάλου με την συμπεριφορά των ανθρώπων. Πάντως, το ότι δεν υπάρχουν στηρίγματα φαίνεται από ένα παράδειγμα το οποίο εκείνες τις ημέρες παρουσιάστηκε στην τηλεόραση. Ένα τηλεοπτικό δίκτυο έδειχνε τον θάνατο ενός παιδιού και ακριβώς εκείνη την ώρα βρισκόταν κοντά στους γονείς του παιδιού ο ψυχολόγος, προσπαθώντας να τους βοηθήση να δούν τί είναι ο θάνατος και πώς να τον αντιμετωπίσουν. Σε μας τέτοια παραδείγματα δεν υπάρχουν, γιατί οι γονείς ποτισμένοι από την Ορθόδοξη Παράδοση έχουν, κατά το μάλλον ή ήττον, πίστη στον Θεό καθώς επίσης ενισχύονται από τους Κληρικούς και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Τα αίτια αυτά, υπάρχουν βέβαια και άλλα, δείχνουν την αναγκαιότητα και χρησιμότητα της Ελληνορθοδόξου Παραδόσεως, την οποία αναζητούν οι δυτικοί καί, όταν την βρίσκουν, κατά το δυνατόν αυθεντικά, ικανοποιούνται βαθειά.
* * *
2. Η Ορθοδοξία μπορεί να βοηθήση με προσφορά της ησυχαστικής και φιλοκαλικής ζωής. Άλλωστε, η εποχή μας είναι εποχή εξωτερικής δράσεως και υποδουλώσεως σε αισθητά πράγματα, γι’ αυτό και εκείνο που χρειάζεται είναι η ησυχία με την ορθόδοξη σημασία της λέξεως, η εσωτερική ειρήνη και η υπαρξιακή ελευθερία. Κάποτε, σε μια ομιλία του, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης είπε: “Σήμερα, η επιτυχία της Ορθοδοξίας εις το εξωτερικό, οφείλεται κυρίως εις την παράδοσιν της νοεράς προσευχής. Υπάρχουν χιλιάδες ετερόδοξοι, που γίνονται Ορθόδοξοι. Και γίνονται Ορθόδοξοι με την πατερική θεολογία, την ασκητική, τον μοναχισμό, την αγιογραφία, την μουσική κ.λ.π. Όλα αυτά είναι εμπειρικά θέλγητρα, που τους τραβούν στην Ορθοδοξία. Επειδή είναι ερευνηταί, κάθονται μόνοι τους και μελετούν. Μόνοι τους γίνονται Ορθόδοξοι. Παράδοξο φαινόμενο. Όχι μόνον Χριστιανοί της Δύσεως γίνονται Ορθόδοξοι, αλλά και άθεοι και Εβραίοι ακόμη. Βλέπει κανείς τώρα Προτεστάντες και να έχουν μεγάλο σεβασμό στον άγιο Γρηγόριο Παλαμά.”
Στο πρόσφατο ταξίδι μου στην Αμερική επιβεβαίωσα προσωπικά αυτές τις διαπιστώσεις. Είδα Κληρικούς να φορούν το ράσο και στην καθημερινή τους ζωή, και αυτό, βέβαια, εντάσσεται μέσα στον σεβασμό τους προς την Ορθόδοξη Παράδοση που έχουν, αφού αυτό το συνδέουν με την νοερά προσευχή και την ασκητική ζωή. Συνήντησα ανθρώπους οι οποίοι σταμάτησαν στον Ναό την ευρωπαϊκή μουσική με το αρμόνιο, και όλο το εκκλησίασμα ψάλλει τους ύμνους της θείας Λειτουργίας με βυζαντινή μουσική. Συζήτησα με Ορθόδοξο Ιερέα, ο οποίος όντας Εβραίος, έγινε πρόσφατα Χριστιανός και τον ενδιέφερε αυτή η εσωτερική ησυχαστική ζωή της Εκκλησίας, και μάλιστα ρωτούσε αν υπήρχε νοερά προσευχή στην Παλαιά Διαθήκη, και ποια διαφορά υπάρχει μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Με πλησίασε ένας ψυχοθεραπευτής, ο οποίος έχει ειδικό κέντρο ψυχοθεραπείας, και όταν έγινε Ορθόδοξος και διάβασε το βιβλίο μου “Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία”, που μεταφράστηκε στην Αγγλική γλώσσα, εφαρμόζει όλο το περιεχόμενο του βιβλίου σε ανθρώπους που είναι εξαρτημένοι στα ναρκωτικά κ.λ.π. Έχω πολλά παραδείγματα, αλλά θα αρκεσθώ μόνο σε αυτά για να φανή η επικαιρότητα της Ελληνορθοδόξου Παραδόσεως.
Κάνω λόγο για Ελληνορθόδοξη Παράδοση και αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό, διότι η Ορθοδοξία συνδέεται με τον Ελληνισμό. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σήμερα τον Ελληνισμό χωρίς την Ορθοδοξία. Αυτό λέγεται από την άποψη ότι η αποκάλυψη του Θεού, που δόθηκε στους Αποστόλους και στους Πατέρας, εκφράστηκε μέσα από τις κατηγορίες της ελληνικής σκέψεως και της ελληνικής γλώσσης. Η ελληνική γλώσσα δουλεύτηκε και πλάστηκε καλά μέσα από την εκκλησιαστική εμπειρία, τουλάχιστον για δέκα αιώνες (4ος - 14ος αιώνας), για να ομιλήσω λίγο σχηματικά. Η αγγλική γλώσσα μυρίζει περισσότερο από εμπόριο και λιγότερο από Ορθοδοξία. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία στο να μεταφραστούν πατερικά κείμενα στην αγγλική γλώσσα και να μεταφερθή το πνεύμα της Ορθοδόξου Παραδόσεως και αποκαλύψεως. Έτσι, παρατηρείται το φαινόμενο να δημιουργούνται παρερμηνείες σε εκφράσεις και εκφάνσεις της θεολογικής ζωής, ακόμη και φανατισμοί.
Το τελευταίο μου δίνει την αφορμή να υπογραμμίσω ότι όταν πλησιάζουμε τους Αμερικανούς που αναζητούν την αλήθεια μόνο ως Έλληνες ή ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί που έχουμε επηρεασθή από παπικές και προτεσταντικές απόψεις, τότε δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στην δίψα και την πείνα τους. Πρέπει να τους προσεγγίσουμε ως Ορθόδοξοι, με την θεολογία των Πατέρων μας και τότε είναι σίγουρο ότι θα αγαπήσουν και την Ελλάδα. Αυτό το παρατήρησα και όταν βρισκόμουν στον Λίβανο και την Συρία και εργάστηκα μέσα σε ένα αραβόφωνο πληθυσμό. Δεν τους μιλούσα πολύ για την Ελλάδα, γιατί διέκρινα την δυσπιστία που είχαν μερικοί, αλλά έκανα λόγο για τους Πατέρας της Εκκλησίας και το Άγιον Όρος, και τότε όλοι τους αγάπησαν και την Ελλάδα, όπου διατηρείται ζωντανή αυτή η παράδοση των Πατέρων της Εκκλησίας. Πράγματι, η Ελλάδα είναι βαπτισμένη στην κολυμβήθρα της Ορθοδοξίας και δεν μπορεί να ξεβαπτισθή, αν μου επιτρέπεται η έκφραση, γιατί διαφορετικά θα χάση πολύ.
Πρέπει να προσέξουμε ιδιαιτέρως αυτήν την πλευρά του θέματος, γιατί αν εμείς ως Έλληνες δεν το αντιληφθούμε καλά, και αν αποδεσμευόμαστε από την ουσία της Ορθοδόξου Παραδόσεως, που είναι ο γνήσιος ησυχασμός, και αν ακόμη είμαστε επηρεασμένοι από προτεσταντικές και παπικές αντιλήψεις, τότε θα αποτύχουμε καί, μάλιστα, τότε θα κινητοποιηθούν οι διάφορες ομάδες παλαιοημερολογιτών, οι οποίοι θα εκμεταλλευθούν αυτήν την αναζήτηση των Αμερικανών με μεγάλες συνέπειες για μάς.
* * *
3. Στην Αμερική μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών υπάρχουν μεγάλα εκκλησιολογικά προβλήματα. Δεν πρόκειται εδώ να αναφερθώ σε αυτά, αλλά απλώς να τα εντοπίσω. Και κυρίως θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι τα εκκλησιολογικά προβλήματα τις περισσότερες φορές συνδέονται με ιδιόρρυθμους εθνικισμούς και εθνικές διαιρέσεις. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να βρεθή τρόπος, ώστε όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες να ενταχθούν κάτω από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο δεν διακρίνεται από εθνικιστικές σκοπιμότητες, αφού παλαιότερα κατεδίκασε τον εθνικισμό και εθνοφυλετισμό ως αίρεση. Βέβαια, πρέπει και οι Ιεράρχες της Αρχιεπισκοπής Αμερικής να αντιληφθούν τις αναζητήσεις των προσηλύτων και να ανταποκριθούν σε αυτές. Γνωρίζω ότι μερικοί από τους Αρχιερείς ανταποκρίνονται προς τον σκοπό αυτό και έχω την ελπίδα, από διάφορες πληροφορίες που συνέλεξα, ότι ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Σπυρίδων, έχει την δυνατότητα και την επιθυμία να βοηθήση προς την κατεύθυνση αυτή.
Ευχήθηκα πολύ να αυξηθή η Ορθοδοξία στην Αμερική, να κυκλοφορήσουν ορθόδοξα και πατερικά κείμενα που αναλύουν την ορθόδοξη πίστη και ζωή, και να αναδείξη ο Θεός εργάτες δόκιμους και διακριτικούς στον αγρό Του για τον θερισμό, ώστε να έχουμε πολλούς καρπούς, και έτσι η μεγάλη αυτή χώρα, που σήμερα έχει μεγάλη επιρροή σε ολόκληρο τον πλανήτη, να ποτισθή από τα νάματα της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Και, μάλιστα, ευχήθηκα πολύ να πραγματοποιηθή αυτό που φοβάται ουσιαστικά ο HUNDDIGTON, δηλαδή να αλλοιωθή ο δυτικός πολιτισμός από την ρωμαίικη ζωή και εμπειρία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου